Turiturian ni Raja Sisingamangaraja I

Turiturian ni Raja Sisingamangaraja I
Istana Raja Sisingamangaraja, Bakara - Humbang Hasundutan

Asa ianggo di hata ni turi-turian najolo, didokhon do adong opat anak ni Toga Sinambela, ima: Tuan Na Bolas, Raja Pareme, Raja Mongot Ni Ate, dohot Raja Bona Ni Onan. Bakara do molo goar huta ni Raja Bona Ni Onan, laos dison do bale partungkoan ni Raja Sisingamangaraja na parjolo sahat tu na pasampuluduahon

Borhat ma Raja Bona Ni Onan manandinghon hutana, alai dang dipaboa manang dompak dia langkana tu ina soripadana ima Boru Pasaribu, dohot manang tu boruna i, ima na margoar Siboru Nasiap Natundal. Ia parborhaton ni Raja Bona Ni Onan, marbonsirma i sian dele ni roha, na mandele do ibana alani naso marna adong sinuan tunasna. 

Dilaon-laon ni ari di sada tingki, martapian ma Boru Pasaribu tu aek Manuruk, na di tombak Sulusulu. Ditingki na martapian i Boru Pasaribu, tarsonggot ma ibana ala tompu tarberengna songon rumang ni sada surusuruan jongjong di ginjang batu topi ni binanga i. 

Antairiron situtu do ibana marnida i, alai didok surusuruan i ma tu Boru Pasaribu, asa unang sai tumatangis be ibana, ai diboto Ompunta Mulajadi do aha naniarsakhonna, ala dang sadia leleng nari, tubu nama mataniari binsar na jogi, jala sahalak jolma na sangap sinuan tunasna. Alai di parsorangna sogot, humuntal do angka tano, jala mallisik-lisik do dohot ronggur, marpiu-piu alogo, jala tompas ma udan, na songon tanda di partubuna. Alai, andorang so tubu dope ibana tu portibion, asa baritahononna ma tu angka jolma: asa ditungkol be undung-undungna dohot sanggar, jala dirahuti ma i muse dohot baion login; asa dao angka mara sian sopona be, jala asa unang pola mabiar ibana: molo 17 bulan pe muse asa sorang na di bortianna i. Ala ia dakdanak na laho tubu i, nunga titir i maripon jala marimbulu dohot pangabasna. Jala, asa ingot ma nasida: Dang na laho tubu ibana molo so dipatupa do pinggan pasu, lage, dohot ulos ragidup mangambangi partubuna. Dang na laho olo tong ibana mangallang sipanganon nanimemean, jala ingkon Sisingamangaraja ma bahenonna goarna. Ai Ibana ma muse gabe singa ni harajaon dohot uhum di halak sibirong mata. 

Dung laho surusuruan i, ditadinghon Boru Pasaribu ma inganan i. Dung i, masa ma angka na so tinagam ni roha ni angka jolma, alana tutu nunga mardenggan pamatang be Boru Pasaribu. Alai ganup borngin do sai tumatangis Boru Pasaribu mangarimangi parsitaonanna. Angka hata-hata ni dongan sahutana pe so taralusanna. 

Dung leleng Raja Bona Ni Onan di parjalangan, mulak ma ibana tu Bakara. Dung i didok Boru Pasaribu ma hatana tu Raja Bona Ni Onan “Ale Amang siadopan, marhite tangan na sampulu jari-jari ma ahu marsomba tu ho, jala mangasahon goar ni Ompunta Mulajadi dohot huaso ni portibi on ma hupabotohon, unang tung tarsonggot ho di siboruadi; molo gabe longang pe ho ale Amang mangida pamatang ni siboruadi nuaeng. Alai, tutu tulus do rohangku di ho Amang, jala dipangido roha ni siboruadi do asa bolonghon nian sude angka lomos ni roham. I pe, dumengganan ma begeon ni Damang tong hatorangan sian borunta si Nasiap Natundal, manang aha do na masa tu au di tombak Sulusulu, ima taringot tu pamatang ni boruadi. Ai borunta si Nasiap Natundal do sian najolo gabe songon hatuaon di rohanta nadua”. 

Hohom ma Raja Bona Ni Onan, dung dibege hata ni parsinondukbolonna i, dirimpu Raja Bona Ni Onan do na dung mangalangkup soripadana i. Alai nang pe songon i, huhut do sai disulingkit jala disungkun-sungkuni ibana. Hata ni angka jolma na mangaroai goar ni dongan saripena i pe dang pintor mambahen muruk Raja Bona Ni Onan, alai dipeop do sude i dibagas rohana, jala dilului do hasintongan ni hata-hata i. Alai ala na magopo ninna rohana ulaonna, siala ni gabe disungkun ibana ma boruna, ima si Nasiap Natundal: atik na boha do tutu mula ni na masa i. Huhut ma maraburan iluna, sai tong do hot dipaboa Siboru Nasiap Natundal hapolinon ni Inongna i. Ninna ibana ma: “Dang tutu angka na nidok ni angka jolma i, alana, manang tudia pe Inong laho sai tusi do tong do rap ahu!". 

Dung adong hira sabintang na metmet, disuru Boru Pasaribu ma boruna i manjou Raja Bona Ni Onan, asa dipatupa nian di ibana sipanganon laho panganonna. Alai dang olo Raja Bona Ni Onan patupahon pangidoan ni dongan saripena i, gabe tulang ni Siboru Nasiap Natundal ma ro laho patupahonsa. Dung dipangan Boru Pasaribu pinarsinta ni rohana, ro ma gorak tu angka datu, mandok: na so sadia leleng nari, laho ro ma angka pangunjunion tu hutana. Jala laho pasidinghon na naeng masa i, dipaingot angka datu ma asa ditungkol be undung-undung ni bagasna dohot sanggar, jala dirahuti momos dohot baion; songon tona najinalo ni Boru Pasaribu di tombak Sulusulu.

Alai, ala na sai marsigorgor lomos di bagas pusupusu Raja Bona Ni Onan, di sada tingki tubu ma sangkap ni rohana laho mangido pangurupion tu Mulajadi Nabolon, asa dilehon nian tu ibana panorangion taringot ni na masa i marhite parnipion. Marhite nipina, manghatai ma ibana dohot surusuruan ni Debata, na mandok: ia na dibagas bortian i, tutu pasupasu ni Mulajadi Nabolon do i. Sian i gabe mulak ma muse denggan parsaripeon nasida. 

Ditingki tubu pesepese i, nunga titir tutu iponna, pangabasna pe marimbulu, jala jambulanna pe lomak, dos songon tona na di tombak Sulusulu. Dilaon ni ari ditingki na laho mambahen goar, dipaboa Boru Pasaribu ma goar tu anakna i songon tona najinalona di tombak Sulusulu, ima: Sisingamangaraja. Dipareso angka datu ma goar i, jala tutu holan i do na ditolopi singko-singko (ruji-ruji) ni angka datu, alani, dibahen ma goarna Sisingamangaraja, jala goar sihaetehonna: si Manghuntal.

Dung tang boanon tu juma dakdanak i, tongon ditingki masa ni ulaon manggotil, dang adong anggo na manggokhon halak Raja Bona Ni Onan tu ulaon i. Di ari pamuha i ni ulaon i, laho do Boru Pasaribu dohot anakhonna tu tombak Sulusulu, ai ninna rohana: nunga dumenggan ibana laho tu porlak sian apala mian di huta i mangida-ida jolma na marsurahi marlas ni roha. Ditingki lalap Boru Pasaribu dohot Siboru Nasiap Natundal, laho ma si Humuntal antar dumao marmeam. Ia dung so dibereng Boru Pasaribu anakhonna i, gabe pintor dilului ibana ma humaliang inganan i, rap ma ibana mandiorisa dohot Siboru Nasiap Natundal. Jumpang nasida ma dakdanak i marunggal-unggal di sada hau, ulu na dompak toru jala patna dompak ginjang. Dijou ma ibana asa tuat, asa mulak tu huta. 

Sogot ni arina, longang ma angka jolma, alana eme di balian nunga asing sian na somal, uratna gabe tu ginjang jala bulungna tu toru. Mulana i dirimpu jolma do na uhum sian Debata na masa i, alai dung diboto aha naniulahon ni anak ni Siboru Pasaribu di tombak Sulusulu, disungkun angka raja ma na malo: asa dibereng sahat tudia do naeng hasongtion ni dakdanak i. Didok angka namalo ma: ia dakdanak i, i do sasintongna muse na gabe singa ni uhum, singa ni harajaon dohot singa ni hadatuon, jala siboan las ni roha tu saluhut jolma. 

Dung hira sandangan podang Sisingamangaraja, adong ma di ibana parrohaon na sabam jala tumimbul. Ai tingki marbada angka donganna, pintor padameonna do i jalo, jala molo adong na masapsap dagingna, daonanna do i marhite na mandaishon tijurna. Dos songon angka raja najolo do ibana, Sisingamangaraja pe dang hatadingan di ulaon marjuji. Alai nang pe sai monang-monang ibana, dang hea diboan ibana hamonanganna tu jabuna, jala dipaulak do hepengna i tu angka donganna na talu marjuji. Molo dang adong pe hepengna, dang maol rohana mangalehon ugasanna laho manobus angka na tarutang. 

Dung lam tang otik nari pamatangna, marujung ngolu ma Amongna. Salpu sataon nari muse, marujung ngolu ma Inongna, jala dang marpiga leleng, udut ma dohot ibotona, ima Siboru Nasiap Natundal. Alani i, gabe tombal nama ibana na mangingani jabuna i. Alai nang pe songon i, tong do diparsangapi angka jolma dohot na di humaliang hutana i ibana. Jadi, gumodang do habajaronna tading di parjujian. Angka jolma na tartambat manang na tarbeang laho digadis alani na talu marjuji, sae do ditobus ibana, jala dang olo ibana manjalo tobus ni i muse tu jolma i. Alai, ala na tung burju i ibana mangurupi angka jolma na hahurangan, dohot isarana na manggarari utang naso utangna, gabe suda ma sude arta tading-tadingan ni natua-tuana hian, gabe mapogos ma ibana.  

Adong do namboru ni Sisingamangaraja, ima iboto ni Raja Bona Ni Onan, na margoar Siboru Pande Marujar, na marhamulian tu marga Sinaga Uruk di Urat Samosir. Marbonsir alani hadangolon ni parngoluon, borhat ma ibana tu huta ni namboruna i, dompak Urat Samosir, martahi laho mangido hepeng, ala nunga tartahis ibana. Ditingki parrona i, manduda eme do tongon namboruna, sidung marsijalangan, mangido mangan ma Sisingamangaraja, ala nunga handorusan ibana alani naso mangan. Alai tung mansai muruk do namboruna i tu ibana, ninna: “Mansai godang do arta huboto ditadinghon Amongmu, alai timas do dipasuda ho sude! Tung i pe, dang na laho tu ho sambing i nian, alai ala tung jolma na mansai oto ho, suda ma i dibahen ho alani naginararanmu sude utang ni halak tu nampunasa singir. Antong, ba tu halak i ma ho mangido mangan. Boha pe nimmu dang na laho sonduhonhu indahan tu ho, lok ma mate ho!”. 

Sai tong do marmuruk namboruna i nang pe nunga dipangido Sisingamangaraja tu ibana asa salpuhononna nian angka naung salpu i. Ala dang marna olo namboruna i mangalehon di ibana indahan, gabe dipangido ibana ma di ibana borasna i, asa tung i didok rohana parsidumonna. 

Dialusi namboruna i ma ibana, ninna: "Santopik pe sian borashi naso jadi do i lehononhu di ho! Muse boras na hududa on, holan lolo di hami laho tu lompaon bodari on do."

Dung i ninna Sisingamangaraja ma: “Molo songoni namboru, ba dodakna i pe di au?”. 

Dialusi namboruna i ma ibana muse: "Dodakna i pe pararonhu do i laho pansagihononhu di pinahanhu". 

Dung i ninna Sisingamangaraja ma: "Humolong do hape roham namboru tu pinahan sian tu ahu, ai naso mabiar do ho marnida tondinghu dohot mida Debata? 
Alai ingot ma, laos so manetek pe udan sian tarup alai molo hatamon do, dang na laho boi mago on sian rohangku!"

Dung i, ninna namboruna i ma mangalusi hata ni Sisingamangaraja i: “Aha ma haroa na huhabiari sian jolma sisongon ho? Dang adong na huhabiari di portibion ia so holan gaja puti.” 

Dung i ninna Sisingamangaraja ma: “Molo tung holan i do nimmu nahinabiarhonmu, sai na pasauton ni Debata ma i jumpangonmu! Ai tung mansai barani pulut ho antong manghatai songoni tu paramaonmu! Bereng ma, na ingkon manolsoli do ho dipudi ni ari. Anggiat ma tu joloan dang na laho adong tubu sisongon au be di luatmu”. 

Dung didok songon i, borhat ma Sisingamangaraja manadinghon Urat. Di pardalanan, dibege ibana ma barita sian angka panghallung, barita taringot ni Raja Uti, raja pomparan ni Pasaribu, raja tarbonggal jala na tumimbul i, raja na so ra mate jala na so ra matua i maringanan di Barus. Didok molo laho manopot tusi nasida, unang ma ditingki lumindak laut. Di hutana i pe didok dihaliangi parik do. Jala dilambung ni parik i, tubu do angka hau dohot suansuanan, jala diginjangna i godang do ulok dohot gilok na marbisa. Alani i, tung mansai biar situtu do angka jolma laho bongot tu huta i. Godang do tong didok pinahan ni Raja Uti, ansiat ni babiat, ulok, gaja puti, dohot angka na asing. 

Dung diboto Sisingamangaraja adong gaja puti ni Raja Uti, tubu ma sangkapna mangido gaja puti i sian Raja Uti, ala holan i do didok nahinabiaran ni namboruna i, Siboru Pande Marujar. 

Dung donok dompak Barus, pajumpa ma Sisingamangaraja dohot angka parmahan, disungkun ibana ma nasida parmahan i, ninna: “Horas Lae, didia do dalan laho tu huta ni tulanghu, Raja Uti?” 

Dung dibege songon i, dibahen parmahan i ma pangalaho na sangap; ala dung diboto: ia halak na ro i tu adopan nasida nuaeng, sibijaon ni Raja Uti. Tutu dang na boi anggo pataruon ni parmahan i ibana tu inganan ni Raja Uti, alana mabiar do nasida tu angka pinahan dohot tu si Raja Uti. Ala holan na mangido patuduhon dalan do tu nasida si Sisingamangaraja, gabe ditaruhon ma ibana tu sada adaran dalan. 

Ia parrona tusi hatiha i, tongon do di tingki sonak jala lumindak aek laut. Alani i, maradi ma nasida asa jolo mangalap gogo. Martonggo ma disi anggo Sisingamangaraja, ninna:  “Ale Ompung Mulajadi Nabolon, molo na tutu do au raja natinongoshonmu, jala raja natinompam! Bahen ma di au aek on marsik jala mahiang, asa boi au so pola lonong buaton ni aek laho mamolus sahat tu bariba. Jala bahen ma muse di au sude pangisi ni huta ni Raja Uti on tarhuntam, marbaba pe angka i alai dang adong marsoara, maripon alai dang ra mangharat, marpinggol so pola marbinege, jala marmata pe alai dang bolas antong marnida”. 

Dung songoni, dibereng parmahan i ma Sisingamangaraja mardalan manaripari tao i. Dung sahat ibana di bariba, tompu ma tarbereng ni Ina soripada ni Raja Uti dompak tu Sisingamangaraja na ro i. Alani, gabe tarsonggot ma ibana jala mabiar dung diida, ai na laon ma na lolot, dang hea adong dope antong masa na songon i. Dang adong dope manang sahalak jolma hea dohonon na mangate masuk tu huta i. Dung dipamanat, marlojong ma ibana laho tu jabu, asa paboahon i tu Raja Uti. Dung i ninna Raja Uti ma: “Pos do rohangku molo tu halak na ro i do! Ai sahalak na martua do i jala marsangap, denggan ma adopi ibana. Martabuni pe anggo au tu parapara ni jabunta on." 

Dung i, laho ma soripada ni Raja Uti i manjumpangi Sisingamangaraja na ro i, dipabongot ma raja i tu jabu. Dung hundul Sisingamangaraja, disungkun ibana ma Ina soripada ni Raja Uti i: "Ai didia do huroha Tulang?" Ninna. Dung i, dialusi Ina soripada ni Raja Uti ma, “Ipe hian dope ibana laho, dang huboto manang na laho tudia, alai paima ma satongkin. Hut ni, ai ise jala sian dia do tahe parromuna? Jala apala aha ma naringkotmuna?" 

Ninna Sisingamangaraja ma mangalusi: “Sinambela do marganghu, jala beremuna! Alana tinubuhon ni Boru Pasaribu do au! Molo goarhu, Sisingamangaraja do. Singa mangalompoi, jala singa na so halompoan."

Dung i, laho ma Inanta i manjumpangi parhalanguluna Raja Uti, dipaboa ma angka aha hatana dohot Sisingamangaraja. Dang sadia lelengna, ditogihon ma mangan Sisingamangaraja. Dung ni, dipangido Sisingamangaraja ma di ibana ingkauna ingkau na ganjang, alai anggo si Raja Uti, sai hot dope ibana dipartabuniananna. Dung manang piga-pigampohul sai dipohuli Sisingamangaraja indahanna i di pangananna asa panganonna, dibuat ibana ma ingkauna na ganjang i, dihindat raja i ma i nanget-nanget tu ginjang, jala huhut ma dibahen momar simalolongna tingki laho mangallang ingkau i. Disi ma Sisingamangaraja dohot Raja Uti na martabuni di parapara i marsiberengan. Mengkel suping ma nasida nadua. Alai dipaulak Sisingamangaraja ma muse ingkau i tu ingananna, jala huhut ma didokhon: “Bereng ma, di ginjang do hape tulang Raja Uti, dumenggan ma sipanganon on dipaune jolo! Alana, dang na laho olo be au mangan molo so jolo marsiadopan ahu dohot nasida."

Dung songoni, didapothon parsondukbolon ni Raja Uti i ma tu Raja Uti, jala dipaboa ma aha pinangido ni Sisingamangaraja tu ibana. 

Ninna Raja Uti ma: “Tutu ma antong nasida sahalak raja na martua! Ai antar dipangido nangkin di ibana ingkau na ganjang, hape asa boi do dibereng au dison. Alai nang pe songon i, asa porsea au: na tung sada jolma na marsangap anggo ibana, dokhon ma tu ibana jolo: angka pusaha ni harajaon aha ma na hubunihon dibagas jabu on? Asa molo diboto do, dok ma dijou angka i ro tu adopanna. Molo boi do i diulahon, ba tuat pe au sian on manjumpangi nasida.” Ninna.

Dung dipasahat tonana i, sanghidop mata do nunga talpe be ro dijolo ni Sisingamangaraja Piso Solam Debata, Hujur Siringis, Sortali Sintara Malam, Ulos Sande Huliman, Lage Silintong Pinartaraoang Omas dohot Tabutabu Sitarapullang. Dung dibereng Raja Uti na masa i, ipe asa porsea ibana: molo Sisingamangaraja, sada raja na tinongos ni Debata. Jala laos didokhon Raja Uti ma tu ripena i asa dijou Sisingamangaraja ro manjumpangi ibana. Disi ma muse dibereng Sisingamangaraja rupa ni Raja Uti na mansai roa i. Alana suman do antong bohina i dohonon tu munsung ni pinahan lobu. Alani i ma asa didokhon ibana tu Raja Uti: 'Raja Munsung Babi'. 

Didokhon Raja Uti ma hatana tu Sisingamangaraja: “Anggiat ma unang tung longang rohani raja i marnida bohinghu, alana pangalehon ni Ompunta Mulajadi do i sude. Alai, ise do tahe raja i, jala aha do na mansai ringkot umbahen pola ro tuson?" Ninna.

Dipaboa Sisingamangaraja ma ise dirina, dung i dipaboa ma sangkapna, ima na naeng mangido sada gaja puti tu ibana, ala holan i do diboto hinabiaran ni namboruna, Siboru Pande Marujar. "Nunga dipalealea i au," ninna Sisingamangaraja, "Ummarga di ibana pinahan unang au." Ninna.

Didokhon Raja Uti ma lehononna di ibana sada gaja puti, asal ma boi Sisingamangaraja mangalehon tu ibana songon singkatna, ima: Pungga Haomasan, sada hoda na martanduk, dohot sada bulung ni sungkit si nasa harambir bolakna. 

Dung i, ninna Sisingamangaraja ma mangalusi: “Molo tung dipaloas Ompunta Mulajadi do, sude angka na pinangido ni raja i na tau saut do i”. Dung i mulak ma Sisingamangaraja mangalului saluhut na nidok ni Raja Uti i. 

Dung pungu angka na pinangido ni Raja Uti i, marolop-olop ma roha ni Sisingamangaraja mamboan i tu Barus. 

Dung dijalo Raja Uti, didokhon ma: “Tutu do ho raja na tinongos ni Ompunta Mulajadi. On ma tonakhu tu ho: togu ma ho maniop uhum, jala ingot ma ho di tona ni Ompunta Mulajadi, paias dirim asa dipasaut sude di ho na pinangidom! Unang pangan na margota, dohot pinahan na mate garam manang tung pinahan na mate molas. Paune ma bale partonggoan tu Ompunta Mulajadi, jala disi ma ho mambege angka tonana. Goari ma i muse: Bale pasogit. Lehononhu do sude tu ho na pinangidomi. Alai andorang so i, parjolo do hita marpadan: “Manang tu ise pe, tung naso jadi paboaonmu rupa ni bohinghu na dung ni idam! Manang mandok tu jolma i ho: Na au bona ni arimuna; ala ho antong sada pinompar sian borunami." 
Dung i marpadan ma Sisingamangaraja songon i dohot Raja Uti. Dilehon Raja Uti ma muse tu Sisingamangaraja hatorangan di angka pusaha ni harajaon i. 

"Ia piso solam debata, ima piso di ho songon tanda ni harajaonmu. Piso on ma muse naginoaranna Piso Gaja Dompak. Ai dang sude jolma na boi mangumpat piso on sian suhulna ia so holan jolma naung sinonggopan ni sahala harajaon na sian Mulajadi Nabolon sambing! Lapatanna: tombal jolma na dung ditodo Mulajadi gabe raja do na bolas mangumpatsa. Molo adong parmaraanmu, bahen ma piso on tu adopanmu, asa sumurut sude angka alom." 

"Hujur Sitonggo Mual on, digoari do on Hujur Siringis. Molo mauas ho manang dongan sapardalananmu pe, alai dang adong mata ni mual dapot ho, pantomhon ma hujur on, tau na mullop ma di ho aek sian i. Alai, holan ditingki dung dao pe ho sian on, jala molo masa logo ni ari pe i asa bahenonmu". 

"Tumtuman sortali sintara malam. On ma sada sortali ni harajaon, ala holan raja do na boi marnampunasa on." Ninna Raja Uti.
Dung i, jongjong ma Raja Uti, jala dialithon ma i laho mambulang-bulangi simajujung ni Sisingamangaraja. 

"Ulos Sande Huliman, ima ulos sipamintop api. Molo adong jabu na gor masurbu, pintor mintop do i nang pe holan on pinaharbe-harbe."

"Lage silintong pinartaraoang omas, ima lage ni harajaon. Lage na marlampis pitu, jala adong di tongana i songon lintong ni batang aek. On ma lage harajaon di ho dohot di pomparanmu. Molo naeng manortor ho, ingkon tongtong ma ho nian diginjang ni lage on." 

"Tabutabu sitarapullang, ia sian i dalanna ro, tusi dalanna sumuang. Tabutabu on ma ingananan ni aek di ho laho manguras, dohot inganan ni aek di ho laho bahen inumonmu. Jala songon tanda ni padanta, ingot ma: na mulak do muse tabutabu on molo diose ho padanmu na tu au." Ninna Raja Uti muse patoranghon. 

Dung torang ari marsogotna, mangan ma nasida. Sidung mangan, bungkas ma Sisingamangaraja sian jabu i mamboan pusaha harajaon i. Dijou Raja Uti ma sada gaja puti; na naeng silehononna i tu Sisingamangaraja. Pintor ro ma tarida sada gaja puti, na marlojongi ro mandapothon raja i. Dipanangkok Raja Uti ma Sisingamangaraja tu tanggurung ni gaja puti i. 

Tingki dung sahat Sisingamangaraja di ginjang ni dolok Bakara, maradi ma ibana di sada adian na di dolok i. Ala dung mansai mauas gajana i, dipantikhon raja i ma hujurna i, jala pintor haruar ma tutu aek sian bagas tano i. Gaja puti i pe minum ma sasagalna; na gabe mambahen marliang tano i. Digoari jolma ma inganan i: Parguluan ni gaja ni Raja Sisingamangaraja. 

Barita taringot haroro ni Raja Sisingamangaraja na mamboan pusaha harajaon, jala na marsihundul di atas ni sada gaja puti na dung gabe sada hundanganna, nunga sar be tu saluhut luat. Dung sahat di Bakara, sahat ma barita i tu sipareon ni Siboru Pande Marujar. Mansai biar situtu antong rohana. Partingkian i pe idaon dipasuda ibana boti nama holan na manolsoli bagina, ima di angka pangalahona na humurang i hian maradophon Raja Sisingamangaraja. Marangan-angani ma ibana, dirimangi ma sude pambahenanna naung salpui huhut sai marhatai, ninna: "Boasa ma tahe laos so hulehon ibana na uju i apala mangan? Jala boasa ma tung songon i posi ni angka hata na ruar sian pamanganhu?" 

Dung songoni, disungkun ibana ma i tu sorijuluna, didok sorijuluna i ma: "Boan ma sere dohot ringgit tusi; laho bahen pisopisom tu nasida. Na laos huhut di ho songon dalan parsantabianmu. Elek ma ibana."

Dung sahat Siboru Pande Marujar di Bakara, disomba ibana ma Sisingamangaraja, jala dilehon ma di ibana sere dohot ringgit. Jala dipaboa ma pangidoanna: asa anggiat tung disundati ibana nian haborhatan ni gaja putina i ro tu Urat. Alai dang olo Sisingamangaraja manjalo peleanna i, jala dipaboa ma: Na ingkon sahat do tu Urat, gaja putina i bahenonna. Dipaboa Siboru Pande Marujar ma songon dia panghataion nasida dohot Raja Sisingamangaraja tu sorijuluna i, jala marhite i dipangidohon ibana ma muse asa bungkas nasida na sahuta i manadinghon hutana. 

Dang tartolopi ni sorijulu dohot pomparan ni Siraja Lontung antong hata ni Siboru Pande Marujar i. Dumenggan ma hot dihilala roha nasida di huta i sian apala laho manadinghon huta. Alana didok roha nasida, so manang ala na laho porang na naeng ro mangeahi, ai holan Raja Sisingamangaraja do na laho ro mamboan gaja puti; nahinabiaran ni namboruna i songon hatana na jolo. 

Dung jonok angka uduran ni Raja Sisingamangaraja i, marpungu ma nasida sude dibagasan huta i. Dung sahat gaja puti i di harbangan ni huta, disuru Raja Sisingamangaraja ma gaja puti i laho mangarumpakhon parik ni huta i. Alai, tompu ma tardegena godung, ima na sangajo binahen ni namboruna i. Gabe madabu ma gaja puti i tu godung i jala mate. Dung mate gaja putina i, marmurukmuruk ma raja Sisingamangaraja, jala huhut ma didokhon hatana mardongan rimas: “Ninna Raja Munsung ni Babi i, dang na laho boi mate gaja puti on! Hape tong do mate!!” Ninna.

Ala nunga diose Sisingamangaraja padanna dohot Raja Uti, ima taringot tu na so jadi paboaonna rupa ni Raja Uti na songon munsung ni babi, saut ma tutu songon tona ni Raja Uti i hinan. Alana pintor mulak do tabutabu sitarapullang i ro tu Raja Uti. 
Dung mulak tabutabu sitarapullang i tu Raja Uti, diboto nasida ma naung dipaboa Raja Sisingamangaraja rupana tu halak. Dung mate gaja putina i, mulak ma Raja Sisingamangaraja muse tu Bakara. 

Dang adong na mamboto nandigan marujung ngolu, manang mamboto didia inganan ni tanoman ni Raja Sisingamangaraja I (parjolo) sahat tu Raja Sisingamangaraja IX (na pasiahon). Suang songoni dohot parngoluon ni namboru ni Sisingamangaraja, ima Siboru Pande Marujar dungkon na masa i. Ai dung adong pomparanna, jala dung dihilala nunga adong laho singkatna, dang diboto jolma manang na laho tudia angka raja on. Jala dang diboan anggo piso gaja dompak. 

Alai, diboto jolma do nasida anggo naung marujung ngolu, ima marhite sian huaso ni portibi. Ai adong ma muse dangka ni hariara i tarida, ima na marmutiha i, na matipul. Ala sada alatan do i najolo: molo adong dangka ni hariara i na matipul songon i, na adong ma sian raja i na marujung ngolu. Alai, ingkon jurangkat i do na matipul; asa na sisongon i lapatanna. 

Jala sahat tu sadarion tubu dope hariara bolon i di Bakara. Jala, somalna udut do i dohot logo ni ari, umbahen na gabe dipangidohon angka jolma do muse asa ro udan; marhite tonggo-tonggo ni Raja Sisingamangaraja. 

Laos dipatupa Sionom Ompu ma, ima marga: Bakara, Sinambela, Sihite, Simanullang, Marbun dohot Simamora, asa mambahen ulaon margondang nasida. Ima na laho mangidohon asa anak ni Raja Sisingamangaraja muse diojakhon gabe raja diudutna. Huhut marpahean ulos jugia so pipot, dipangidohon nasida ma ianakhon ni raja i asa mamuha i ulaon. Dipangido nasida ma gondang, jala dipasahat ma tonggo-tonggo tu Ompu Mulajadi Nabolon huhut mardongan tortor. Dung i dilehon ma piso gaja dompak, asa diumpat i sian suhulna, jala dipatuduhon ma i dompak ginjang na tongtong marhite tortor. Ditingki na manortor i, mangholom ma langit, jala ro ma udan. Angka marga sian Sionom Ompu pe marolop-olop be ma, huhut nasida mandok horas tolu hali. 

Molo pangojakhonon di anak ni raja Sisingamangaraja muse, ima na laho bahen singkatna gabe Raja Sisingamangaraja, dang sai ingkon sian anak siangkangan, alai ise ma sian anakna i na boi mangulahon songon angka naung pinabotohon di ginjang, ba ima nasida muse udutna gabe Raja Sisingamangaraja.

Panggurit: Marno Siagian.

Post a Comment for "Turiturian ni Raja Sisingamangaraja I"