Skip to content Skip to sidebar Skip to footer

Turiturian ni Raja Sisingamangaraja I

Turiturian ni Raja Sisingamangaraja I
Istana Raja Sisingamangaraja, Bakara - Humbang Hasundutan

Asa ianggo di hata ni turi-turian najolo, didokhon do adong opat anak ni Toga Sinambela, ima: Tuan Na Bolas, Raja Pareme, Raja Mongot Ni Ate, dohot Raja Bona Ni Onan. 

Bakara (bangkara) do molo goar huta ni Raja Bona Ni Onan, laos dison do bale partungkoan ni Raja Sisingamangaraja na parjolo sahat tu napasampuluduahon. 

Borhat ma Raja Bona Ni Onan manandinghon hutana, alai dang dipaboa manang dompak dia langkana tu Ina soripadana ima Boru Pasaribu, dohot manang tu borunai, ima namargoar Siboru Nasiap Natundal. 
Ia parborhaton ni Raja Bona Ni Onan, marbonsirma i sian dele ni roha, na mandele do ibana alani naso marna adong sinuan tunasna. 

Dilaon-laon ni ari di sada tingki, maritapian ma Boru Pasaribu tu aek Manuruk, na ditombak Sulusulu. Ditingki namartapian i Boru Pasaribu, tarsonggot ma ibana ala tompu tarberengna songon rumang ni sada surusuruan jongjong di ginjang batu topi ni binanga i. 

Antairiron situtu do ibana marnida i, alai didok surusuruan i ma tu Boru Pasaribu, Asa unang sai tumatangis be ibana, ai diboto Ompunta Mulajadi do aha naniarsakhonna, ala dang sadia lelengnari, tubu nama mataniari binsar na jogi, jala sahalak jolma na sangap sinuan tunasna. Alai diparsorangna sogot, humuntal do angka tano, jala mallisik-lisik do dohot ronggur, marpiu-piu alogo, jala tompas ma udan, na songon tanda di partubuna. Alai, andorang so tubu dope ibana tu portibion, asa baritahononna ma tu angka jolma: asa ditungkol be undung-undungna dohot sanggar, jala dirahuti ma i muse dohot baion login; asa dao angka mara sian sopona be, jala asa unang pola mabiar ibana: molo 17 bulan pe muse asa sorang na dibortianna i. Ala ia dakdanak na laho tubu i, nunga titir i maripon jala marimbulu dohot pangabasna. Jala, asa ingot ma nasida: Dang na laho tubu ibana molo so dipatupa do pinggan pasu, lage, dohot ulos ragiidup mangambangi partubuna. Dang na laho olo tong ibana mangallang sipanganon nanimemean, jala ingkon Sisingamangaraja ma bahenonna goarna. Ai Ibana ma muse gabe singa ni harajaon dohot uhum di halak sibirong mata. 

Dung laho surusuruan i, ditadinghon Boru Pasaribu ma inganan i. Dung i, masa ma angka na so tinagam ni roha ni angka jolma, alana tutu nunga mardenggan pamatang be Boru Pasaribu. Alai ganup borngin do sai tumatangis Boru Pasaribu mangarimangi parsitaonanna. Angka hata-hata ni dongan sahutana pe so taralusanna. 

Dung ma leleng Raja Bona Ni Onan diparjalangan, mulak ma ibana tu Bangkara. Dung i didok Boru Pasaribu ma hatana tu Raja Bona Ni Onan “Ale Amang siadopan, marhite tangan nasampulu jari-jari ma ahu marsomba tu ho, jala mangasahon goar ni Ompunta Mulajadi dohot huaso ni portibion ma hupabotohon, unang tung tarsonggot ho di siboruadi; molo gabe longang pe ho ale Amang mangida pamatang ni siboruadi nuaeng. Alai, tutu tulus do rohangku di ho Amang. Jala dipangido roha ni siboruadi do asa bolonghon nian sude angka lomos ni roham. I pe, dumengganan ma begeon ni Damang tong hatorangan sian borunta si Nasiap Natundal, manang aha do na masa tuau di tombak Sulusulu, ima taringot tu pamatang ni boruadi. 

Ai borunta si Nasiap Natundal do sian najolo gabe songon hatuaon di rohanta nadua”. 
Hohom ma Raja Bona Ni Onan, dung dibege hata ni parsinondukbolonna i, dirimpu Raja Bona Ni Onan do na dung mangalangkup soripadana i. Alai nang pe songon i, huhut do sai disulingkit jala disungkun-sungkuni ibana. Hata ni angka jolma na mangaroai goar ni dongan saripena i pe dang pintor mambahen muruk Raja Bona Ni Onan, alai dipeop do sude i dibagas rohana, jala dilului do hasintongan ni hata-hata i. Alai ala na magopo ninna rohana ulaonna, siala ni gabe disungkun ibana ma boruna, ima si Nasiap Natundal: atik na boha do tutu mula ni namasa i. Huhut ma maraburan iluna, sai tong do hot dipaboa Siboru Nasiap Natundal hapolinon ni Inongnai. Ninna ibana ma “Dang tutu angka nanidok ni angka jolma i, alana, manang tudia pe Inong laho sai tusi do tong do rap ahu!". 

Dung adong hira sabintang na didalom laut, disuru Boru Pasaribu ma boruna i manjou Raja Bona Ni Onan, asa dipatupa nian diibana sipanganon laho panganonna. Alai dang olo Raja Bona Ni Onan patupahon pangidoan ni dongansaripena i, gabe tulang ni Siboru Nasiap Natundal ma ro laho patupahonsa. Dung dipangan Boru Pasaribu pinarsinta ni rohana, ro ma gorak tu angka datu, mandok: na so sadia lelengnari, laho ro ma angka pangunjunion tu hutana. Jala laho pasidinghon nanaeng masa i, dipaingot angka datu ma asa ditungkol be undung-undung ni bagasna dohot sanggar, jala dirahuti momos dohot baion; songon tona najinalo ni Boru Pasaribu di tombak Sulusulu.

Alai, ala na sai marsigorgor lomos dibagas pusupusu Raja Bona Ni Onan, disada tingki tubu ma sangkap ni rohana laho mangido pangurupion tu Mulajadi Nabolon, asa dilehon nian tu ibana panorangion taringot ni namasai marhite parnipion. Marhite nipina, manghatai ma ibana dohot surusuruan ni Debata, na mandok: ia nadibagas bortian i, tutu pasupasu ni Mulajadi Nabolon do i. Sian i gabe mulak ma muse denggan parsaripeonnasida. 

Ditingki tubu pesepese i, nunga titir tutu iponna, pangabasna pe marimbulu, jala jambulanna pe lomak, dos songon tona na di tombak Sulusulu. Dilaon ni ari ditingki na laho mambahen goar, dipaboa Boru Pasaribu ma goar tu anakna i songon tona najinalona di tombak Sulusulu, ima: Sisingamangaraja. Dipareso angka datu ma goar i, jala tutu holan i do na ditolopi singko-singko (ruji-ruji) ni angka datu, alani, dibahen ma goarna Sisingamangaraja, jala goar sihaetehonna: si Manghuntal.

Dung tang boanon tu juma dakdanahi, tongon ditingki masa ni ulaon manggotil, dang adong anggo namanggonghon halak Raja Bona Ni Onan tu ulaon i. Di ari pamuhai ni ulaon i, laho do Boru Pasaribu dohot anakhonna tu tombak Sulusulu, ai ninna rohana: nunga dumenggan ibana laho tu porlak sian apala mian dihutai mangida-ida jolma namarsurahi marlas ni roha. 
Ditingki lalap Boru Pasaribu dohot Siboru Nasiap Natundal, laho ma si Humuntal antar dumao marmeam. Ia dung so dibereng Boru Pasaribu anakhonna i, gabe pintor dilului ibana ma humaliang inganani, rap ma ibana mandiorisa dohot Siboru Nasiap Natundal. Jumpang nasida ma dakdanak i marunggal-unggal disada hau, ulu na dompak toru jala patna dompak ginjang. Dijou ma ibana asa tuat, asa mulak tu huta. Sogot ni ari na, longang ma angka jolma, alana eme dibalian nunga asing sian nasomal, uratna gabe tu ginjang jala bulungna tu toru. Mulanai dirimpu jolma do na uhum sian Debata namasa i, alai dung diboto aha naniulahon ni anakni Siboru Pasaribu di tombak Sulusulu, disungkun angka raja ma namalo: asa dibereng sahat tudia do naeng hasongtion ni dakdanak i. Didok angka namalo ma: ia dakdanak i, i do sasintongna muse na gabe singa ni uhum, singa ni harajaon dohot singa ni hadatuon, jala siboan las ni roha tu saluhut jolma. 

Dung hira sandangan podang Sisingamangaraja, adong ma diibana parrohaon na sabam jala tumimbul. Ai tingki marbada angka donganna, pintor padameonna do i jalo, jala molo adong namasapsap dagingna, daonanna do i marhite namandaishon tijurna. 

Dos songon angka raja najolo do ibana, Sisingamangaraja pe dang hatadingan di ulaon marjuji. Alai nang pe sai monang-monang ibana, dang hea diboan ibana hamonanganna tu jabuna, jala dipaulak do hepengna i tu angka donganna natalu marjuji. Molo dang adong pe hepengna, dang maol rohana mangalehon ugasanna laho manobus angka natarutang. 

Dung lam tang otiknari pamatangna, marujung ngolu ma Amongna. Salpu sataonnari muse, marujung ngolu ma Inongna, jala dang marpiga leleng, udut ma dohot ibotona, ima Siboru Nasiap Natundal. Alani i, gabe tombal nama ibana namangingani jabunai. Alai nang pe songon i, tong do diparsangapi angka jolma dohot na dihumaliang hutana i ibana.
Jadi, gumodang do habajaronna tading di parjujian. Angka jolma na tartambat manang na tarbeang laho digadis alani na talu marjuji, sae do ditobus ibana, jala dang olo ibana manjalo tobusni i muse tu jolmai. Alai, ala na tung burju i ibana mangurupi angka jolma na hahurangan, dohot isarana namanggarari utang naso utangna, gabe suda ma sude arta tading-tadingan ni natua-tuana nahian, gabe mapogos ma ibana.  

Adong do namboru ni Sisingamangaraja, ima iboto ni Raja Bona Ni Onan, na margoar Siboru Pande Marujar, na marhamulian tu marga Sinaga Uruk di Urat Samosir. Marbonsir alani hadangolon ni parngoluon, borhat ma ibana tu huta ni namborunai, dompak Urat Samosir, martahi laho mangido hepeng, ala nunga tartahis ibana. 
Ditingki parronai, manduda eme do tongon namboruna, sidung marsijalangan, mangido mangan ma Sisingamangaraja, ala nunga handorusan ibana alani naso mangan. Alai tung mansai muruk do namborunai tu ibana, ninna: “Mansai godang do arta huboto ditadinghon Amongmu, alai timas do dipasuda ho sude! Tung i pe, dang na laho tu ho sambing i nian, alai ala tung jolma na mansai oto ho, suda ma i dibahenho alani naginararanmu sude utang ni halak tu nampunasa singir. Antong, ba tu halahi ma ho mangido mangan. Boha pe nimmu dang na laho sonduhonhu indahan tu ho, lok ma mate ho!”. 

Sai tong do marmuruk namborunai nang pe nunga dipangido Sisingamangaraja tu ibana asa salpuhononna nian angka naung salpu i.
Ala dang marna olo namborunai mangalehon diibana indahan, gabe dipangido ibana ma diibana borasnai, asa tung i didok rohana parsidumonna. 
Dialusi namborunai ma ibana, ninna: “Santopik pe sian borashi naso jadi do i lehononhu di ho! Muse boras na hududa on, holan lolo di hami laho tu lompaon bodarion do!”. 

Dung i ninna Sisingamangaraja ma: “Molo songoni namboru, ba dodakna i pe diau?”. 

Dialusi namboruna i ma ibana muse: “Dodakna i pe pararonhu do i laho pansagihononhu dipinahanhu”. 

Dung i ninna Sisingamangaraja ma: “Humolong do hape roham namboru tu pinahan sian tu ahu, ai naso mabiar do ho marnida tondinghu dohot mida Debata? 
Alai ingot ma, laos so manetek pe udan sian tarup alai molo hatamon do, dang na laho boi mago on sian rohangku!”

Dung i, ninna namborunai ma mangalusi hata ni Sisingamangaraja i, “Aha ma haroa na huhabiari sian jolma sisongon ho? Dang adong na huhabiari diportibion ia so hoin gaja puti.” 

Dung i ninna Sisingamangaraja ma “Molo tung holani do nimmu nahinabiarhonmu, sai na pasauton ni Debata ma i jumpangonmu! Ai tung mansai barani pulut ho antong manghatai songoni tu paramaonmu! Bereng ma, na ingkon manolsoli do ho dipudi ni ari. Anggiat ma tu joloan dang na laho adong tubu sisongon au be di luatmu”. 

Dung didok songoni, borhat ma Sisingamangaraja manadinghon Urat. Dipardalanan, dibege ibana ma barita sian angka panghallung, barita taringot ni Raja Uti, raja pomparan ni Pasaribu, raja tarbonggal jala na tumimbul i, raja na so ra mate jala na so ra matua i maringanan di Barus. Didok molo laho manopot tusi nasida, unang ma ditingki lumindak laut. Dihutanai pe didok dihaliangi parik do. Jala dilambung ni parik i, tubu do angka hau dohot suansuanan, jala diginjangna i godang do ulok dohot gilok na marbisa. Alani i, tung mansai biar situtu do angka jolma laho bongot tu huta i. Godang do tong didok pinahan ni Raja Uti, ansiat ni babiat, ulok, gaja puti, dohot angka naasing. 

Dung diboto Sisingamangaraja adong gaja puti ni Raja Uti, tubu ma sangkapna mangido gaja puti i sian Raja Uti, ala holan i do didok nahinabiaran ni namborunai, Siboru Pande Marujar.

Dung donok dompak Barus, pajumpa ma Sisingamangaraja dohot angka parmahan, disungkun ibana ma nasida parmahan i, ninna: “Horas Lae, didia do dalan laho tu huta ni tulanghu, Raja Uti?” 
Dung dibege songoni, dibahen parmahan i ma pangalaho nasangap; ala dung diboto: ia halak na ro i tu adopannasida nuaeng, sibijaon ni Raja Uti. 
Tutu dang na boi anggo pataruon ni parmahani ibana tu inganan ni Raja Uti, alana mabiar do nasida tu angka pinahan dohot tu si Raja Uti. 
Ala holan namangido patuduhon dalan do tu nasida si Sisingamangaraja, gabe ditaruhon ma ibana tu sada adaran dalan. 

Ia parrona tusi hatiha i, tongon do di tingki sonak jala lumindak aek laut. Alani i, maradi ma nasida asa jolo mangalap gogo. 
Martonggo ma disi anggo Sisingamangaraja, ninna: 
“Ale Ompung Mulajadi Nabolon, molo na tutu do au raja natinongoshonmu, jala raja natinompam! Bahen ma diau aek on marsik jala mahiang, asa boi au so pola lonong buaton ni aek laho mamolus sahat tu bariba. Jala bahen ma muse diau sude pangisi ni huta ni Raja Uti on tarhuntam, marbaba pe angka i alai dang adong marsoara, maripon alai dang ra mangharat, marpinggol so pola marbinege, jala marmata pe alai dang bolas antong marnida”. 

Dung songoni, dibereng parmahan i ma Sisingamangaraja mardalan manaripari tao i. 
Dung sahat ibana dibariba, tompu ma tarbereng ni Ina soripada ni Raja Uti dompak tu Sisingamangaraja na ro i. Alani, gabe tarsonggot ma ibana jala mabiar dung diida, ai na laon ma nalolot, dang hea adong dope antong masa nasongon i. 
Dang adong dope manang sahalak jolma hea dohonon na mangate masuk tu huta i. 
Dung dipamanat, marlojong ma ibana laho tu jabu, asa paboahon i tu Raja Uti. Dung i ninna Raja Uti ma: “Pos do rohangku molo tu halak na ro i do! Ai sahalak namartua do i jala marsangap. denggan ma adopi ibana. Martabuni pe anggo au tu parapara ni jabunta on." 
Dung i, laho ma soripada ni Raja Uti i manjumpangi Sisingamangaraja na ro i, dipabongot ma raja i tu jabu.
Dung hundul Sisingamangaraja, disungkun ibana ma Ina soripada ni Raja Uti i, "Ai didia do huroha Tulang?" Ninna.
Dung i, dialusi Ina soripada ni Raja Uti ma, “Ipe hian dope ibana laho, dang huboto manang na laho tudia, alai paima ma satongkin. Hutni, ai ise jala sian dia do tahe parromuna? Jala apala aha ma naringkotmuna?" 

Ninna Sisingamangaraja ma mangalusi: “Sinambela do marganghu, jala beremuna! Alana tinubuhon ni Boru Pasaribu do au! Molo goarhu, Sisingamangaraja do. Singa mangalompoi jala singa na so halompoan."
Dung i, laho ma Inantai manjumpangi parhalanguluna Raja Uti, dipaboa ma angka aha hatana dohot Sisingamangaraja. 

Dang nania lelengna, ditogihon ma mangan Sisingamangaraja. 
Dung ni, dipangido Sisingamangaraja ma diibana ingkauna ingkau na ganjang, alai anggo si Raja Uti, sai hot dope ibana dipartabuniananna. 
Dung manang piga-pigampohul sai dipohuli si Sisingamangaraja indahannai dipangananna asa panganonna, dibuat ibana ma ingkauna naganjang i, dihindat rajai ma i nanget-nanget tuju ginjang, jala huhut ma dibahen momar simalolongna tingki laho mangallang ingkau i. Disi ma Sisingamangaraja dohot Raja Uti namartabuni diparapara i marsiberengan. Mengkel suping ma nasidanadua. Alai dipaulak Sisingamangaraja ma muse ingkau i tu ingananna, jala huhut ma didokhon: “Bereng ma, diginjang do hape tulang Raja Uti, dumenggan ma sipanganonon dipaune jolo! Alana, dang na laho olo be au mangan molo so jolo marsiadopan ahu dohot nasida."
Dung songoni, didapothon parsondukbolon ni Raja Uti i ma tu Raja Uti, jala dipaboa ma aha pinangido ni Sisingamangaraja tu ibana. 

Ninna Raja Uti ma: “Tutu ma antong nasida sahalak raja namartua! Ai antar dipangido nangkin diibana ingkau na ganjang, hape asa boi do dibereng au dison. Alai nang pe songoni, asa porsea au: na tung sada jolma namarsangap anggo ibana, dokhon ma tu ibana jolo: angka pusaha ni harajaon aha ma nahubunihon dibagas jabuon!? Asa molo diboto do, dok ma dijou angka i ro tu adopanna. Molo boi do i diulahon, ba tuat pe au sian on manjumpangi nasida” ninna.

Dung dipasahat tonana i, sanghidop mata do nunga talpe be ro dijolo ni Sisingamangaraja Piso Solam Debata, Hujur Siringis, Sortali Sintara Malam, Ulos Sande Huliman, Lage Silintong Pinartaraoang Omas dohot Tabutabu Sitarapullang. 
Dung dibereng Raja Uti namasa i, ipe asa porsea ibana: molo Sisingamangaraja, sada raja natinongos ni Debata. Jala laos didokhon Raja Uti ma tu ripenai asa dijou Sisingamangaraja ro manjumpangi ibana. Disi ma muse dibereng Sisingamangaraja rupa ni Raja Uti na mansai roa i. Alana suman do antong bohinai dohonon tu munsung ni pinahan lobu. Alani i ma asa didokhon ibana tu Raja Uti: 'Raja Munsung Babi'. 
Didokhon Raja Uti ma hatana tu Sisingamangaraja: “Anggiat ma unang tung longang rohani rajai marnida bohinghu, alana pangalehon ni Ompunta Mulajadi do i sude. Alai, ise do tahe rajai, jala aha do na mansai ringkot umbahen pola ro tuson?" Ninna.
Dipaboa Sisingamangaraja ma ise dirina, dung i dipaboa ma sangkapna, ima nanaeng mangido sada gaja puti tu ibana, ala holan i do diboto hinabiaran ni namboruna, Siboru Pande Marujar. "Nunga dipalealea i au," ninna Sisingamangaraja, "Ummarga diibana pinahan unang au." Ninna.
Didokhon Raja Uti ma lehononna diibana sada gaja puti, asal ma boi Sisingamangaraja mangalehon tu ibana songon singkatna, ima: Pungga Haomasan, sada hoda na martanduk, dohot sada bulungni sungkit si nasa harambir bolakna. 
Dung i, ninna Sisingamangaraja ma mangalusi: “Molo tung dipaloas Ompunta Mulajadi do, sude angka napinangido ni rajai na tau saut do i”. Dung i mulak ma Sisingamangaraja mangalului saluhut nanidok ni Raja Uti i. 

Dung pungu angka napinangido ni Raja Uti i, marolop-olop ma roha ni Sisingamangaraja mamboan i tu Barus. Dung dijalo Raja Uti, didokhon ma: “Tutu do ho raja natinongos ni Ompunta Mulajadi. On ma tonakhu tu ho: togu ma ho maniop uhum, jala ingot ma ho di tona ni Ompunta Mulajadi, paias dirim asa dipasaut sude di ho napinangidom! Unang pangan namargota, dohot pinahan namate garam manang tung pinahan namate molas. Paune ma bale partonggoan tu Ompunta Mulajadi, jala disi ma ho mambege angka tonana. Goari ma i muse: Bale pasogit.
Lehononhu do sude tu ho napinangidomi. Alai andorang so i, parjolo do hita marpadan: “Manang tu ise pe, tung naso jadi paboaonmu rupa ni bohinghu na dung niidam! Manang mandok tu jolmai ho: Na au bona ni arimuna; ala ho antong sada pinompar sian borunami." 
Dung i marpadan ma Sisingamangaraja songoni dohot Raja Uti. Dilehon Raja Uti ma muse tu Sisingamangaraja hatorangan di angka pusaha ni harajaon i. 
"- Ia piso solam debata, ima piso di ho songon tanda ni harajaonmu. Piso on ma muse naginoaranna Piso Gaja Dompak. Ai dang sude jolma na boi mangumpat piso on sian suhulna ia so holan jolma naung sinonggopan ni sahala harajaon na sian Mulajadi Nabolon sambing! Lapatanna: tombal jolma na dung ditodo Mulajadi gabe raja do na bolas mangumpatsa. 
Molo adong parmaraanmu, bahenma piso on tu adopanmu, asa sumurut sude angka alom. 
- Hujur Sitonggo Mual on, digoari do on Hujur Siringis. Molo mauas ho manang dongan sapardalananmu pe, alai dang adong mata ni mual dapotho, pantomhon ma hujur on tau na mullop ma di ho aek sian i. Alai, holan ditingki dung dao pe ho sian on, jala molo masa logo ni ari pe i asa bahenonmu. 
- Tumtuman sortali sintara malam. On ma sada sortali ni harajaon, ala holan raja do na boi marnampunasa on." Ninna Raja Uti.
Dung i, jongjong ma Raja Uti, jala dialithon ma i laho mambulang-bulangi simajujung ni Sisingamangaraja. 
"- Ulos Sande Huliman, ima ulos sipamintop api. Molo adong jabu na gor masurbu, pintor mintop do i nang pe holan on pinaharbe-harbe. 
- Lage silintong pinartaraoang omas, ima lage ni harajaon. Lage na marlampis pitu, jala adong ditonganai songon lintong ni batang aek. On ma lage harajaon di ho dohot di pomparanmu. Molo naeng manortor ho, ingkon tongtong ma ho nian diginjang ni lage on. 
- Tabutabu sitarapullang, ia sian i dalanna ro, tusi dalanna sumuang. Tabutabu on ma ingananan ni aek di ho laho manguras, dohot inganan ni aek di ho laho bahen inumonmu. 
Jala songon tanda ni padanta, ingot ma: na mulak do muse tabutabu on molo diose ho padanmu na tuau." Ninna Raja Uti muse patoranghon. 

Dung torang ari marsogotna, mangan ma nasida. Sidung mangan, bongkas ma Sisingamangaraja sian jabui mamboan pusaha harajaon i. 
Dijou Raja Uti ma sada gaja puti; na naeng silehononnai tu Sisingamangaraja. 
Pintor ro ma tarida sada gaja puti, na marlojongi ro mandapothon raja i. Dipanangkok Raja Uti ma Sisingamangaraja tu tanggurung ni gaja puti i. 

Tingki dung sahat Sisingamangaraja diginjang ni dolok Bangkara, maradi ma ibana disada adian na di Dolok Alang Lose. Ala dung mansai mauas gajanai, dipantikhon rajai ma hujurnai, jala pintor haruar ma tutu aek sian bagas tano i. Gaja puti i pe minum ma sasagalna; na gabe mambahen marliang tano i. Digoari jolma ma inganan i: Parguluan ni gaja ni Raja Sisingamangaraja. 

Barita taringot haroro ni Raja Sisingamangaraja na mamboan pusaha harajaon, jala na marsihundul diatas ni sada gaja puti na dung gabe sada hundanganna, nunga sar be tu saluhut luat. 
Dung sahat di Bangkara, sahat ma barita i tu sipareon ni Siboru Pande Marujar. Mansai biar situtu antong rohana. Partingkian i pe idaon dipasuda ibana boti nama holan namanolsoli bagina, ima di angka pangalahona nahumurang i hian maradophon Raja Sisingamangaraja. 
Marangan-angani ma ibana, dirimangi ma sude pambahenanna naung salpui huhut sai marhatai, ninna: "Boasa ma tahe laos so hulehon ibana naujui apala mangan? Jala boasa ma tung songoni posi ni angka hata na ruar sian pamanganhu?" 
Dung songoni, disungkun ibana ma i tu sorijuluna, didok sorijulunai ma: "Boan ma sere dohot ringgit tusi; laho bahen pisopisom tu nasida. Na laos huhut di ho songon dalan parsantabianmu. Elek ma ibana."

Dung sahat Siboru Pande Marujar di Bangkara, disomba ibana ma Sisingamangaraja, jala dilehon ma diibana sere dohot ringgit. Jala dipaboa ma pangidoanna: asa anggiat tung disundati ibana nian haborhatan ni gaja putinai ro tu Urat. 
Alai dang olo Sisingamangaraja manjalo peleannai, jala dipaboa ma: Na ingkon sahat do tu urat gaja putinai bahenonna.
Dipaboa Siboru Pande Marujar ma songondia panghataionnasida dohot Raja Sisingamangaraja tu sorijulunai, jala marhite i dipangidohon ibana ma muse asa bungkas nasida nasahuta i manadinghon hutana. 
Dang tartolopi ni sorijulu dohot pomparan ni Siraja Lontung antong hata ni Siboru Pande Marujar i. Dumenggan ma hot dihilala rohanasida dihutai sian apala laho manadinghon huta. Alana didok rohanasida, so manang ala na laho porang nanaeng ro mangeahi, ai holan Raja Sisingamangaraja do na laho ro mamboan gaja puti; nahinabiaran ni namborunai songon hatana najolo. 

Dung jonok angka uduran ni Raja Sisingamangaraja i, marpungu ma nasida sude dibagasan huta i. 
Dung sahat gaja puti i diharbangan ni huta, disuru Raja Sisingamangaraja ma gaja puti i laho mangarumpakhon parik ni hutai. 
Alai, tompu ma tardegena godung, ima na sangajo binahen ni namborunai. Gabe madabu ma gaja puti i tu godung i jala mate. 
Dung mate gaja putinai, marmurukmuruk ma raja Sisingamangaraja, jala huhut ma didokhon hatana mardongan rimas: “Ninna Raja Munsung ni Babi i, dang na laho boi mate gaja puti on! Hape tong do mate!!” ninna.

Ala nunga diose Sisingamangaraja padanna dohot Raja Uti, ima taringot tu na so jadi paboaonna rupa ni Raja Uti nasongon munsung ni babi, saut ma tutu songon tona ni Raja Uti i hinan. Alana pintor mulak do tabutabu sitarapullang i ro tu Raja Uti. 
Dung mulak tabutabu sitarapullang i tu Raja Uti, diboto nasida ma naung dipaboa Raja Sisingamangaraja rupana tu halak. 
Dung mate gaja putinai, mulak ma Raja Sisingamangaraja muse tu Bangkara. 

Dang adong namamboto nandigan marujung ngolu, manang mamboto didia inganan ni tanoman ni Raja Sisingamangaraja I (parjolo) sahat tu Raja Sisingamangaraja IX (pasiahon). Suang songoni dohot parngoluon ni namboru ni Sisingamangaraja, ima Siboru Pande Marujar dungkon namasa i.
Ai dung adong pomparanna, jala dung dihilala nunga adong laho singkatna, dang diboto jolma manang na laho tudia angka raja on. Jala dang diboan anggo piso gaja dompak. 

Alai, diboto jolma do nasida anggo naung marujung ngolu, ima marhite sian huaso ni portibi. Ai adong ma muse dangka ni hariara i tarida, ima namarmutihai, na matipul. 
Ala sada alatan do i najolo: molo adong dangka ni hariara i namatipul songoni, naadong ma sian rajai namarujung ngolu. Alai, ingkon jurangkat i do namatipul; asa na sisongoni lapatanna. 
Jala sahat tu sadarion tubu dope hariara bolon i di Bangkara. Jala, somalna udut do i dohot logo ni ari, umbahenna gabe dipangidohon angka jolma do muse asa ro udan; marhite tonggo-tonggo ni Raja Sisingamangaraja. 

Laos dipatupa sionom Ompu ma, ima marga: Bakkara, Sinambela, Sihite, Simanullang, Marbun dohot Simamora, asa mambahen ulaon margondang nasida. Ima na laho mangidohon asa anak ni Raja Sisingamangaraja muse diojakhon gabe raja diudutna. 
Huhut marpahean ulos jugia so pipot, dipangidohon nasida ma ianakhon ni rajai asa mamuhai ulaon. 
Dipangido nasida ma gondang, jala dipasahat ma tonggo-tonggo tu Ompu Mulajadi Nabolon huhut mardongan tortor. Dung i dilehon ma piso gaja dompak, asa diumpat i sian suhulna, jala dipatuduhon ma i dompak ginjang na tongtong marhite tortor. 
Ditingki namanortor i, mangholom ma langit, jala ro ma udan. 
Angka marga sian sionom Ompu pe marolop-olop be ma, huhut nasida mandok horas toluhali. 

Molo pangojakhonon di anak ni raja Sisingamangaraja muse, ima na laho bahen singkatna gabe Raja Sisingamangaraja, dang sai ingkon sian anak siangkangan, alai ise ma sian anaknai na boi mangulahon songon angka naung pinabotohon diginjang, ba ima nasida muse udutna gabe Raja Sisingamangaraja.

Panggurit: Marno Siagian.

Post a Comment for "Turiturian ni Raja Sisingamangaraja I"